Azərbaycanca
Язык
Тип
Словари
Словари → Толковый словарь философских терминов

DƏQIQ ELMLƏR

[alm. Exakte Wissenschaften; fr. Sciences exactes; ing. Exact sciences; osm. tr. ulum-i sahiha] – müşahidə edilə bilən ölçü və hesablara əsaslanan elmlər. Əsasən riyaziyyat, fizika və digərləri. Elmlərin təsnifatında humanitar elmlər və dəqiq elmlər deyə ikiyə ayrılır.
#doktor #akademik
a b c ç d e ə f g h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
da de də di do dr du dü
DEYİŞ
DƏLİL
OBASTAN VİKİ
Elmlər
Elm — obyektiv, sistemli və əsaslandırılmış biliklərin əldə edilməsinə, dəqiqləşdirilməsinə və yayılmasına yönəlmiş insan fəaliyyəti növüdür. Bu fəaliyyətin əsasını elmi faktların toplanması, onların daim yenilənməsi və sistemləşdirilməsi, tənqidi analizi və bu əsasda elmi biliklərin toplanması təşkil edir. Elm təkcə müşahidə edilən təbiət və ictimai halları təsvir etmir, həm də onların əlaqələrini tapır və nəticəni müəyyən edə bilir. == Ümumi məlumat == Hər hansı bir elm haqqında təsəvvür bu elmin obyektini, predmetini, metod və prinsipini öyrənməkdən başlayır. Elm aşağıdakı şərt və dərketmə komponentlərini özündə birləşdirir: elmi əməyin bölünməsi və birliklərinin yaranması; elmi müəssisələr, sınaq və laborator avadanlıqları; elmi-tədqiqat işlərinin metodları; dərketmə və kateqoriya aparatı; elmi informasiya sistemi; əvvəldən toplanmış bütün biliklər məcmusu. Elm yarandığı gündən insanların əmək məhsuldarlığının artırılması və bunun sayəsində onun rifahının yaxşılaşdırılmasına xidmət etmişdir. Elmlə məşğul olan şəxslərə "alim" deyilir. Onlar insanların arasından öz bacarığı, savadı və düşüncəsi ilə fərqlənirlər. == Elm tarixi == Elm müasir halda XVI–XVII əsrlərdən formalaşmağa başlayıb. Tarixi inkişafında o, texnika və texnologiya çərçivəsindən çıxaraq cəmiyyətin inkişafına ciddi təsir edən faktora çevrildi.
Elmlər Akademiyası
Elmlər akademiyası — elmin müxtəlif sahələri ilə peşəkar şəkildə məşğul olan insanları birləşdirən dövlət və ya ictimai qeyri-kommersiya təşkilatı. Onun üzvləri akademik adlanırlar. == Azərbaycan == Azərbaycan Respublikasında akademiyalar ancaq dövlət akademiyası ola bilər. Sahə akademiyası kimi Azərbaycan Mühəndislik Akademiyası fəaliyyət göstərir. == Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları == Beynəlxalq Elmlər Akademiyası (IAS) Beynəlxalq San-Marino Elmlər Akademiyası (AIS San-Marino) == Rusiya == Rusiya Federasiyasında yeddi dövlət, on səkkiz ictimai akademiya fəaliyyət göstərir. == Böyük Britaniya == London Kral Cəmiyyəti == Qazaxıstan == Qazaxıstan Elmlər Akademiyası == Qırğızıstan == Qırğızıstan Milli Elmlər Akademiyası == Rumıniya == Rumın Akademiyası == ABŞ == Nyu-York Elmlər Akademiyası — kommersiya təşkilatı ABŞ Milli Elmlər Akademiyası == Ukrayna == Ukrayna Milli Elmlər Akademiyası Ukrayna Aqrar Elmlər Milli Akademiyası Ukrayna Ali Məktəb Elmlər Akademiyası == Fransa == Fransa Elmlər Akademiyası == İsveç == İsveç Kral Elmlər Akademiyası == Xarici keçidlər == Vikianbarda Elmlər akademiyası ilə əlaqəli mediafayllar var.
Elmlər doktoru
Elmlər doktoru (rus. доктор наук) — Keçmişdə Kommunist bloku ölkələrində və hazırda bəzi MDB ölkələrində elmlər namizədi və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsindən sonra verilən yüksək elmi dərəcə. Keçmiş SSRİ-də elmlər doktoru elmi dərəcəsi 13 yanvar 1934-cü ildə SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin qərarı ilə təsis edilib. Bu dərəcə müvafiq elm sahəsində elmlər namizədi və ya fəlsəfə doktoru dərəcəsi olan və müvafiq səviyyədə dissertasiya müdafiə etmiş şəxslərə verilir. Elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiya müəllifin aparmış olduğu tədqiqatlar əsasında bütövlükdə, həmin elm sahəsində yeni perspektivli istiqamət kimi qiymətləndirilən, elmi müddəaları ifadə edən və əsaslandıran, yaxud xalq təsərrüfatı üçün siyasi və sosial-mədəni əhəmiyyət kəsb edən böyük elmi problemin həllini nəzəri cəhətdən ümumiləşdirən müstəqil iş olmalıdır.
Elmlər namizədi
Elmlər namizədi (rus. кандидат наук) — Keçmişdə Kommunist bloku ölkələrində və hazırda bəzi MDB ölkələrində verilən, fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə ekvivalent elmi dərəcə. Bir sıra MDB ölkələrində elmlər namizədi elmi dərəcəsi ikipilləli elmi dərəcələndirmə prosesinin birinci hissəsi kimi namizədlik imtahanlarını müvəffəqiyyətlə verən və açıq şəkildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edən ali təhsilli şəxslərə verilir. Adətən elmlər namizədi dərəcəsi verən ölkələrdə ikinci və daha yüksək elmi pillə olaraq elmlər doktoru dərəcəsi professor elmi adı almaq üçün tələb olunur. Bir çox Avropa ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda elmlər namizədi alimlik dərəcəsinin adı dəyişdirilərək fəlsəfə doktoru adı ilə əvəz olunub.
Humanitar elmlər
Humanitar elmlər — analitik və tənqidi metodlardan istifadə edərək insan həyatının mənəvi, idrak, mədəni, ictimai sahələrdə tələblərini öyrənən elmlər toplusu. Təbiət elmləri ilə istifadə üsulları (orada emprik üsullardan istifadə edirlər) və predmetinə görə kəskin fərqlənir. Predmetinə və metodologiyasına görə İctimai elmlərlə kəsişsə də onunla da fərqli sahələri vardır. == İstiqamətlər == Antropologiya Jurnalistika Mədəniyyətşünaslıq Tarix Kulturologiya Liqvistika Ədəbiyyatşünaslıq Elmşünaslıq Pedaqoqika Politologiya Hüquq Psixologiya Sosiologiya Filologiya Fəlsəfə Esterika Etika Etnoqrafiya == Ədəbiyyat == Heydər Hüseynov. XIX əsr Azərbaycan ictimai və fəlsəfi fikir tarixindən. Bakı, "Zəkioğlu" nəşr, 544 səh.
Sosial elmlər
İctimai elmlər və ya sosial elmlər — insan cəmiyyətinin müxtəlif aspektlərini öyrənən akademik biliklər toplusu. Termin təbiət elmlərindən kənarda olan elmləri ifadə etmək üçün istifadə edilir. Onlara antropologiya, arxeologiya, iqtisadiyyat, tarix, linqvistika, politologiya və s. aid edilir. İctimai elmlər (sosial elmlər) təbiət elmlərii və fəlsəfə ilə birlikdə elmi biliklərin üç vacib sahəsindən biridir. Emil Dyurqeym, Karl Marks və Maks Veber müasir sosial elmlərin əsas yaradıcılarından sayılırlar.
Tətbiqi elmlər
Texniki elmlər — Texnikanın özünü və ya onun inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən hadisələri tədqiq edən elmlər məcmusu. Texniki elmlərin inkişafına qədim dövr mühəndislərindən Arximed, Heron, Papp, Leonardo da Vinçi və başqaları böyük töhfə vermişlər. İlk texniki elmlərdən biri fizika və arxitektura elmləri daxilində öyrənilən mexanika elmi olmuşdur. Sənayedə inqilabın baş verməsi ilə texnika və texnologiyanın akademik səviyyədə öyrənilməsinə tələbat yarandı. Texniki elmlərin tədrisi ilə məşğul olan belə təhsil müəssisələrindən biri 1794-cü ildə əsası qoyulan Qaspar Monjanın Politexnik məktəbi olmuşdur. Bununla da kütləvi şəkildə mühəndis biliklərinə yiyələnmək dövrü başladı. Bu da XIX əsrdə elektrotexnikanın, XX əsrdə isə radiotexnikanın, kosmonavtikanın, robot texnikasının yaranması və inkişaf etdirilməsinə gətirib çıxarıblar. Tətbiqi elmlər bir və ya bir neçə təbiət elmləri sahəsindəki elmi biliklərin praktikada yaşanan problemlərinin həllindəki istifadəsinə verilən addır. Mühəndislik elmləri tətbiqi elmlərin ən yaxşı nümunələridir. Tətbiqi elmlər texnologiya üçün çox vacib bir sahədir.
Yalan elmlər
Yalan elmlər ( yun. ψευδής — «yalan» + elm, yaxın terminlər: paraelm, kvazielm, 'alternativ elm, qeyri-akademik elm) — məqsədli və ya qeyri-məqsədli şəkildə elmə oxşar, ancaq elm olmayan fəaliyyət və ya nəzəriyyə. == Haqqında == Yalançı elm çox mürəkkəb bir ictimai fenomendir. Onun təzahürləri arasında bir tərəfdən elmi əsası olmayan, lakin elm kimi təqdim olunan ideyalar, digər tərəfdən isə dünyanın mövcud qanunauyğunluqlarına uyğun olmayan, guya yeni qanunlara əsaslanan ixtiralardır. Bacarıqlı yalançı alimlər iddia etdikləri tədqiqatların dövlət büdcəsi hesabına maliyyələşdirilməsinə çalışır və bununla da vergi ödəyicilərinin pulunu mənimsəyirlər. Üstəlik, yalançı elm bir qayda olaraq, korrupsiya ilə bağlıdır. Vətəndaşlar da bu cür saxtakarlardan əziyyət çəkirlər. Məs.,“ulduz falı” (qoroskop), əl, pəncə və barmaq izləri əsasında falçılıq edənlər, ekstrasenslər heç bir elmi əsası olmayan, saxtalaşdırılmış elmi faktlarla insanları inandırmaqla müalicə edir, ixtisas seçmək və ya idman, musiqi ilə məşğul olmaq üçün təkliflərini verirlər. Postsovet dövründə Rusiyada, həmçinin postsovet dövlətlərində yalançı elm nəzarətdən çıxaraq vətəndaşların sağlamlığı və təhsilindən başlayaraq dövlət proqramları və strategiyalarına qədər bütün səviyyələrdə dövlət qurumlarının fəaliyyəti və təhlükəsizliyinə dağıdıcı təsirlər etməyə başladı. Rusiyanın dövlət orqanları yaranmış fövqəladə hala yaxın olan bu vəziyyəti nəzərə alaraq məsələnin həlli ilə məşğul olan xüsusi Komissiya yaratdılar.
İctimai elmlər
İctimai elmlər və ya sosial elmlər — insan cəmiyyətinin müxtəlif aspektlərini öyrənən akademik biliklər toplusu. Termin təbiət elmlərindən kənarda olan elmləri ifadə etmək üçün istifadə edilir. Onlara antropologiya, arxeologiya, iqtisadiyyat, tarix, linqvistika, politologiya və s. aid edilir. İctimai elmlər (sosial elmlər) təbiət elmlərii və fəlsəfə ilə birlikdə elmi biliklərin üç vacib sahəsindən biridir. Emil Dyurqeym, Karl Marks və Maks Veber müasir sosial elmlərin əsas yaradıcılarından sayılırlar.
Elmlər akademiyaları
Elmlər akademiyası — elmin müxtəlif sahələri ilə peşəkar şəkildə məşğul olan insanları birləşdirən dövlət və ya ictimai qeyri-kommersiya təşkilatı. Onun üzvləri akademik adlanırlar. == Azərbaycan == Azərbaycan Respublikasında akademiyalar ancaq dövlət akademiyası ola bilər. Sahə akademiyası kimi Azərbaycan Mühəndislik Akademiyası fəaliyyət göstərir. == Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları == Beynəlxalq Elmlər Akademiyası (IAS) Beynəlxalq San-Marino Elmlər Akademiyası (AIS San-Marino) == Rusiya == Rusiya Federasiyasında yeddi dövlət, on səkkiz ictimai akademiya fəaliyyət göstərir. == Böyük Britaniya == London Kral Cəmiyyəti == Qazaxıstan == Qazaxıstan Elmlər Akademiyası == Qırğızıstan == Qırğızıstan Milli Elmlər Akademiyası == Rumıniya == Rumın Akademiyası == ABŞ == Nyu-York Elmlər Akademiyası — kommersiya təşkilatı ABŞ Milli Elmlər Akademiyası == Ukrayna == Ukrayna Milli Elmlər Akademiyası Ukrayna Aqrar Elmlər Milli Akademiyası Ukrayna Ali Məktəb Elmlər Akademiyası == Fransa == Fransa Elmlər Akademiyası == İsveç == İsveç Kral Elmlər Akademiyası == Xarici keçidlər == Vikianbarda Elmlər akademiyası ilə əlaqəli mediafayllar var.
Elmlər akademiyası
Elmlər akademiyası — elmin müxtəlif sahələri ilə peşəkar şəkildə məşğul olan insanları birləşdirən dövlət və ya ictimai qeyri-kommersiya təşkilatı. Onun üzvləri akademik adlanırlar. == Azərbaycan == Azərbaycan Respublikasında akademiyalar ancaq dövlət akademiyası ola bilər. Sahə akademiyası kimi Azərbaycan Mühəndislik Akademiyası fəaliyyət göstərir. == Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları == Beynəlxalq Elmlər Akademiyası (IAS) Beynəlxalq San-Marino Elmlər Akademiyası (AIS San-Marino) == Rusiya == Rusiya Federasiyasında yeddi dövlət, on səkkiz ictimai akademiya fəaliyyət göstərir. == Böyük Britaniya == London Kral Cəmiyyəti == Qazaxıstan == Qazaxıstan Elmlər Akademiyası == Qırğızıstan == Qırğızıstan Milli Elmlər Akademiyası == Rumıniya == Rumın Akademiyası == ABŞ == Nyu-York Elmlər Akademiyası — kommersiya təşkilatı ABŞ Milli Elmlər Akademiyası == Ukrayna == Ukrayna Milli Elmlər Akademiyası Ukrayna Aqrar Elmlər Milli Akademiyası Ukrayna Ali Məktəb Elmlər Akademiyası == Fransa == Fransa Elmlər Akademiyası == İsveç == İsveç Kral Elmlər Akademiyası == Xarici keçidlər == Vikianbarda Elmlər akademiyası ilə əlaqəli mediafayllar var.
Latviya Elmlər Akademiyası
Latviya Elmlər Akademiyası və ya qısaca: LEA — Latviyada əsas elmi qurum. Prezidenti akademik Oyars Sparitisdir.
Litva Elmlər Akademiyası
Litva Elmlər Akademiyası (lit. Lietuvos mokslų akademija) və ya LEA — 1941-ci ildə Litva SSR Elmlər Akademiyası (lit. Lietuvos TSR Mokslų akademija) olaraq Litva SSR hökumətinə elmi məsləhət orqanı kimi xidmət edən muxtar, dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən bir müəssisə kimi yaradılmışdır. Müəssisənin ilk prezidenti Vintsas Kreve olmuşdur. Akademiya Litva Respublikasını ALLEA (Bütün Avropa Akademiyaları Federasiyası), ICSU ( Beynəlxalq Elm Şurası), EASAC (Avropa Akademiyaları Elmi Məsləhət Şurası) və IAP (İnterAcademy Panel) kimi beynəlxalq təşkilatlarda təmsil edir. Bir neçə elmi müəssisə və fondlar təsis etməklə yanaşı, nəşrlər və dərsliklər buraxır, simpozium və konfranslara sponsorluq edir. Akademiya 15 xatirə mükafatı təsis etmiş və hər il gənc alimlərə 10 mükafat və tələbələrə 15 mükafat təqdim edərək gənc alim və tələbələri tədqiqat işləri ilə məşğul olmağa təşviq edir. 2008-ci ildən bəri Litva Bankı ilə birlikdə Vladas Jurgutis mükafatını verir. Akademiyanın qərargahı Vilnüsdə yerləşir. == Struktur == Litva Elmlər Akademiyası beş şöbədən ibarətdir: Prof.
Macarıstan Elmlər Akademiyası
Macarıstan Elmlər Akademiyası (mac. Magyar Tudományos Akadémia (MTA)) — Macarıstanın ən önəmli və prestijli elmi təşkilatı. Budapeştdə Dunay çayının sahilində yerləşir. Onun əsas vəzifələrinə elmin inkişaf etdirilməsi, elmi tapıntıların yayılması, tədqiqat və inkişafı dəstəkləmək və Macarıstan elmini ölkə daxilində və dünyada təmsil etməkdir. == Tarixi == Akademiyanın tarixi 1825-ci ildə İştvan Seçeninin Bratislavada elm cəmiyyətin məqsədlərini həyata keçirtmək üçün əmlakının bir illik gəlirini təklif etdiyi vaxtdan başlayır. İştvandan sonra bir sıra insanlar onun yolunu davam etdirdilər. Məqsədi Macarıstanın inkişafı və ölkədə elm və sənətin öyrənilməsi və yayılması kimi göstərildi. Müəssisə hazırkı adını 1845-ci ildə aldı. Mərkəzi binası 1865-ci ildə Neointibah memarlığı üslubunda inşa edilmişdir. Binanın memarı Fridrix Avqust Ştüler idi.
Moldova Elmlər Akademiyası
Moldova Elmlər Akademiyası (mold. Academia de Ştiinţe a Moldovei) — Moldovanın ən yüksək elmi qurumu, ölkənin təbii və ictimai elmlər sahəsində fundamental tədqiqatlar aparan mərkəzi. Kişinyovda yerləşir. == Tarixi == Moldova Elmlər Akademiyası 1961-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının Moldova şöbəsi əsasında yaradılmışdır. Sovet dövründə burada "Moldaviya SSR Elmlər Akademiyası Xəbərləri" (3 seriyada) və s. elmi jurnallar nəşr edilmişdir. 1961-ci ildə "Xalqlar Dostluğu" ordeni ilə təltif olunmuşdur. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Академия наук Молдавской ССР / Гросул Я. С. // А — Ангоб. — М. : Советская энциклопедия, 1969. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл.
Papa Elmlər Akademiyası
Papa Elmlər Akademiyası (it. Pontificia Accademia delle Scienze) — 1847-ci ildə Roma Katolik Kilsəsi tərəfindən qurulan papa akademiyalarından biri. Papa Elmlər Akademiyasının məqsədi riyazi, fiziki və təbiət elmləri və əlaqəli teoloji sualları araşdırmaqdır. == Akademiyanın işi == Bu gün Akademiyanın işi altı əsas məsələyə yönəlib: (a) əsas elm, (b) qlobal problemlərin elmi və texnologiyası, (c) Üçüncü Dünya problemlərinin həllində elm, (d) elm etikası və siyasəti, (e) bioloji tədqiqat etikası, (f) epistemologiya. Bu suallar doqquz fənə bölünür: Fizika və əlaqəli fənlər Astronomiya Kimya Yer və Ətraf Mühit Elmləri Həyat elmləri (botanika, aqronomiya, zoologiya, genetika, molekulyar biologiya, biokimya, nevrologiya, cərrahiyyə) Riyaziyyat Tətbiqi Elm Fəlsəfə Elmlər tarixi.
Pedaqoji elmlər doktoru
Elmlər doktoru (rus. доктор наук) — Keçmişdə Kommunist bloku ölkələrində və hazırda bəzi MDB ölkələrində elmlər namizədi və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsindən sonra verilən yüksək elmi dərəcə. Keçmiş SSRİ-də elmlər doktoru elmi dərəcəsi 13 yanvar 1934-cü ildə SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin qərarı ilə təsis edilib. Bu dərəcə müvafiq elm sahəsində elmlər namizədi və ya fəlsəfə doktoru dərəcəsi olan və müvafiq səviyyədə dissertasiya müdafiə etmiş şəxslərə verilir. Elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiya müəllifin aparmış olduğu tədqiqatlar əsasında bütövlükdə, həmin elm sahəsində yeni perspektivli istiqamət kimi qiymətləndirilən, elmi müddəaları ifadə edən və əsaslandıran, yaxud xalq təsərrüfatı üçün siyasi və sosial-mədəni əhəmiyyət kəsb edən böyük elmi problemin həllini nəzəri cəhətdən ümumiləşdirən müstəqil iş olmalıdır.
Peterburq Elmlər Akademiyası
Peterburq Elmlər Akademiyası — Rusiya imperiyasında ali elmi müəssisənin 1724–1917-ci illər arasında ədəbiyyatda ümumiləşdirilmiş adı. Akademiya imperator I Pyotrun fərmanı ilə 8 fevral 1724-cü il tarixində Sankt-Peterburqda yardılmışdır. Akademiyanın rəsmi adı (1724–1917) 1724-cü ildən — Sankt-Peterburqda Elm və Rəssamlıq Akademiyası (rus. Академия наук и художеств в Санкт-Петербурге) 1747-ci ildən — Sankt-Peterburqda İmperator Elm və Rəssamlıq Akademiyası (rus. Императорская академия наук и художеств в Санкт-Петербурге) 1803-cü ildən — İmperator Elmlər Akademiyası (rus. Императорская академия наук) 1836-cı ildən — Sankt-Peterburq İmperator Elmlər Akademiyası (rus. Императорская Санкт-Петербургская академия наук) olmuşdur. 1917-ci ilin martında isə akademiklər yeni — "Rusiya Elmlər Akademiyası" (RAN) adını təklif etdilər, hansı ki daha sonra müvəqqəti hökumət tərəfindən təsdiq olundu və 1917-ci ilin oktyabrında qüvvəyə mindi.
Qazaxıstan Elmlər Akademiyası
Qazaxıstan Elmlər Akademiyası — Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti 1993-cü il 21 yanvar fərmanı ilə "yenidən qurulma" nəticəsində Qazax SSR Elmlər Akademiyasını yaratdı Qazaxıstan Respublikasının Prezidentinin 2001-ci il 6 Noyabr əmri ilə Qazaxıstan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasına dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən əsas tədqiqat proqramları çərçivəsində görülən işlərin təhlili funksiyaları həvalə edildi.Hökuməti, 22 May 2002-ci ildəki Fərmanı ilə "Qazaxıstan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası" Respublika Dövlət Qurumunun Nizamnaməsi kimi təsdiq edildi. Nizamnaməyə əsasən, Qazaxıstan Milli Elmlər Akademiyası üzvlərini (akademiklərini), Qazaxıstanın müxbir üzvlərini və aparıcı elm adamlarını birləşdirən dövlət elmi bir qurumdur. Elmlər Akademiyası inzibati, elmi, texniki, sosial-mədəni və digər funksiyaları yerinə yetirmək üçün yaradılmış respublika dövlət qurumudur. Qazaxıstan Respublikası Təhsil və Elm Nazirliyi Elmlər Akademiyasının dövlət orqanı, habelə bununla əlaqədar funksiyaları yerinə yetirən dövlət mülkiyyət hüquqları subyektidir. Qazaxıstan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasının məqsədi və əsas fəaliyyətləri bunlar idi: tədqiqat fəaliyyəti; RK-da elmin vəziyyəti və inkişafının təhlili; elmin inkişafı və elmi kadr hazırlığı üçün prioritet sahələrin müəyyənləşdirilməsi; elmi və ekspert dəstəyi; tədqiqat proqramlarının formalaşdırılması və həyata keçirilməsinin əlaqələndirilməsi; öz səlahiyyətləri daxilində beynəlxalq əməkdaşlığın, innovasiya və investisiya fəaliyyətinin inkişafına kömək etmək. Milli Elmlər Akademiyasının fəaliyyətinə ümumi rəhbərlik və koordinasiya səlahiyyətli orqan (nazirlik) tərəfindən həyata keçirilmişdir. Elmlər Akademiyası İdarə Heyətinin icraedici orqanı Qazaxıstan Elmlər Akademiyasının prezidenti idi. Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti, 2003 21 oktyabr Fərmanı ilə "Qazaxıstan Respublikasının Milli Elmlər Akademiyası" respublika dövlət qurumu ləğv edildi və "Qazaxıstan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası" ictimai birliyi yaradıldı.
Rusiya Elmlər Akademiyası
Rusiya Elmlər Akademiyası (abbr. REA, rus. Российская академия наук, abbr. РАН) — Rusiyada təbiət və ictimai elmlərdə fundamental tədqiqatlar aparan aparıcı elmi təşkilat, dövlət elmlər akademiyası. Akademiyanın əsas vəzifəsi təbiətin, cəmiyyətin, insanın inkişafı barədə, həmçinin Rusiyanın texnoloji, iqtisadi, sosial və mənəvi inkişafına dəstək olacaq biliklərin əldə edilməsini təmin edən fundamental tədqiqatların təşkil etməkdir. Rusiya Elmlər Akademiyası Rusiya Federasiyasının Konstitusiyasının 44-cü maddəsinə görə dövlət elmlər akademiyası formasında olan vacib konstitusiya-ictimai qeyri-kommersiya təşkilatıdır. Akademiyanın 1000 elmi institutu, 50 min elmi işçisi, 802 həqiqi üzvü, 1071 müxbir üzvü, 713 akademiyasının professoru vardır. == Rəhbərlik == Gennady Krasnikov — Rusiya Elmlər Akademiyasının Prezidenti (2022). == Həmçinin bax == Alqebra i analiz == Ədəbiyyat == Пекарский А. История Императорской академии наук в Петербурге. СПб., 1873.
SSRİ Elmlər Akademiyası
SSRİ Elmlər Akademiyası ― SSRİ-nin aparıcı alimlərinin elmi fəaliyyətini əlaqələndirən, SSRİ Nazirlər Sovetinə tabe olan ali elmi müəssisə. 1925–1991-ci illərdə fəaliyyət göstərmişdir. Birbaşa varisi Rusiya Elmlər Akademiyasıdır. == Filateliyada == == Mənbə == Ю. С. Осипов. Академия наук в истории Российского государства М.: Наука, 1999 Б. С. Каганович.
Tacikistan Elmlər Akademiyası
Tacikistan Respublikasının Milli Elmlər Akademiyası — Tacikistan Respublikasının ali elmi müəssisəsi. Respublikanın paytaxtı — Düşənbədə yerləşir. 14 aprel 1951-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının Tacik bölməsi əsasında Tacikistan SSR Elmlər Akademiyası olaraq quruldu. Akademiyanın ilk həqiqi üzvləri Tacikistan SSR Nazirlər Soveti tərəfindən təsdiq edildi: Sədrəddin Ayni, Mirzo Tursun-Zadə, İ. N. Antipov-Karatayev, B. Q. Qafurov, B. N. Niyazmuxamedov , S. İ. Pleşko, A. A. Semyonov, N. V. Smolski, S. M. Yusubova, H. A. Yuldaşev, A. Y. Yakubovski. Akademiyanın 3 şöbəsi və 20 tədqiqat institutu var: Fizika-Riyaziyyat, Kimya və Geoloji Elmlər Bölümü (tədqiqat institutları: riyaziyyatçılar; S. U. Umarov adına fiziki və texniki; astrofizika; V. İ. Nikitin adına kimya; geologiya; zəlzələyə davamlı tikinti və seysmologiya; su problemləri, hidroenerji və ekologiya;), Bioloji və Tibbi Elmlər Bölümü (tədqiqat institutları: botanika; E. N. Pavlovski adına zoologiya və parazitologiya; bitki fiziologiyası və genetikası; qastroenterologiya; akademik X. Y. Yusufbəyov adına Pamir Bioloji İnstitutu), Sosial Elmlər Bölümü (tədqiqat institutları: A. Doniş adına tarix, arxeologiya və etnoqrafiya; A. Rudaki adına dil və ədəbiyyat; iqtisadiyyat; şərqşünaslıq və yazılı irs; A. M. Baxovəddinov adına fəlsəfə, humanitar elmlər, demoqrafiya, dövlət və hüquqlar) , habelə Pamir filialı (2 institutu özündə birləşdirir), Xucand Elmi Mərkəzi, Xatlon Elmi Mərkəzi və bir sıra digər elmi qurumlar, Doniş nəşriyyatı, İndira Qandi adına Mərkəzi Elmi Kitabxana. == Akademiyanın prezidentləri == (rəsmi saytdakı siyahıya görə) Sədrəddin Ayni (1951–1954) Sultan Umarov (1957–1964) Məhəmməd Əsimov (1965–1988) Sabit Neqmatullayev (1988–1995) Ulmas Mirsəidov (1995–2005) Mamadşo İlolov (2005–2013) Farxod Rəhimov (6 dekabr 2013-cü ildən) Akademiya islahatı Tədqiqat fəaliyyətini optimallaşdırmaq üçün 16 sentyabr 2010-cu ildə Tacikistan Hökuməti respublika Elmlər Akademiyasının struktur və inzibati islahatları haqqında qərar qəbul etdi. Bu qərara görə Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutu və Zəlzələ Mühəndisliyi və Seysmologiya İnstitutu Tacikistan Respublikası Elmlər Akademiyası Geologiya, Zəlzələ Mühəndisliyi və Seysmologiya İnstitutuna birləşdirildi; Botanika İnstitutu və Bitki Fiziologiyası və Genetika İnstitutu — Tatarıstan Respublikası Elmlər Akademiyası Botanika, Fiziologiya və Bitki Genetikası İnstitutuna; Dövlət və Hüquq İnstitutu və Fəlsəfə İnstitutu. A. Baxovəddinova — Tatarıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə, Politologiya və Hüquq İnstitutunda; Demoqrafiya İnstitutu və İqtisadiyyat İnstitutu — Tatarıstan Respublikası Elmlər Akademiyası İqtisadiyyat və Demoqrafiya İnstitutuna; Şərqşünaslıq və Yazılı İrs İnstitutu və Dil və Ədəbiyyat İnstitutu. == Akademiyanın mövcud vəziyyəti == 2015-ci ildə Tacikistan Respublikası Elmlər Akademiyasına 2 elmi işçi işləyən 16 elmi institut daxil idi .
Türkiyə Elmlər Akademiyası
Türkiyə Elmlər Akademiyası (türk. Türkiye Bilimler Akademisi — TÜBA) — Türkiyədə elmi fəaliyyətə dəstək verən muxtar elmi cəmiyyət. Akademiya rəsmi şəkildə Türkiyə Baş Naziri ofisinə tabedir və əsasən dövlət büdcəsindən maliyyələşir. Ancaq fəaliyyətində inzibati və maliyyə müstəqilliyinə malikdir. Akademiya 1993-cü ilin sentyabrında təsis edilib. Mərkəzi idarəsi Ankarada yerləşir, prezidenti — doktor Yusel Kanpolatdır. 2010-cu ilin məlumatına görə akademiyanın 135 üzvü vardır (19 qadın və 116 kişi). Onlardan 83-ü həqiqi, 37-i fəxri və 15-i assosasiyalı üzvdür. TEA-nın 79 akademiki texniki elmləri, 32 akademik tibbi elmləri, 24 akademik humantar sahəni təmsil edirlər. Akademiyanın əsas vəzifəsi elmi adları vermək, elmi tədqiqatların əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmək, elm sahəsi üzrə qanunvericiliyi tədqiq etmək və müvafiq təklifləri verməkdir.
Türkmənistan Elmlər Akademiyası
Türkmənistan Elmlər Akademiyası — Türkmənistan Respublikasının ali elmi idarəsi. == Tarixi == Türkmənistan Elmlər Akademiyası 1951-ci ildə Aşqabadda SSRİ EA-nın fililalı olaraq yaradılmışdır. Saparmurad Niyazovun vaxtında fəaliyyəti dayandırılsa da, Qurbanqulu Berdiməhəmmədov 2009-cu ildən onun fəaliyyətini tam bərpa etmişdi. == Tərkibi == Türkmənistan Elmlər Akademiyasına 26 elmi-tədqiqat institutu və bir seysmoloji xidmət, Ali Attestasiya Komissiyası, 17 ali məktəb, 2 tibbi araşdırma mərkəzi, bir kitabxana və 2 tipoqrafiya daxildir. == Maliyyələşməsi == Türkmənistan Elmlər Akademiyası dövlət tərəfində maliyyələşirdi. Lakin Türkmənistan Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədov 2019-cu ildə Elmlər Akademiyasının maliyyələşməsinin dayandırılması barədə fərman imzalamışdır. Həmin fərman nəticəsində 26 elmi-tədqiqat institutu və bir seysmoloji xidmət maliyyələşmədən kənarda qalmışdır.
Yaponiya Elmlər Akademiyası
Yaponiya Elmlər Akademiyası və ya qısaca: YEA — 1879-cu ildə Tokioda təşkil edilmişdir. 1949-cu ildən Yaponiya Elmi Şurasının, 1956-cı ildən Maarif Nazirliyinin tabeliyindədir. YEA-nın tərkibində sosial, humanitar, təbiyyat elmləri və sairə bölmələr vardır. YEA "Protokollar", "Elmi qeydlər" nəşr etdirir.